پاسخ به سئوالاتی درمورد تغذیه با شیر مادر

پاسخ به سئوالاتی درمورد تغذیه با شیر مادر

در اینجا چند نمونه از سئوالاتی که مادران در مورد شیر خود و چگونگی شیردهی مطرح می کنند، ذکر می شود :


1. بعد از زایمان و مرخص شدن از بیمارستان، چه موقع بایستی نوزاد را برای معاینه مجدد به آنجا آورد؟
یک تا دو روز بعد از مرخص شدن از بیمارستان، بایستی نوزاد توسط پرستار یا ماما یا مشاور شیردهی یا دکتر معاینه شود. دومین معاینه نوزاد نیز 7 روز بعد از تولد است. این معاینه دوم بایستی توسط پزشک شما صورت گیرد.

2. شیر دهی از سینه چه موقع بایستی شروع شود؟ آیا این مقدار شیر برای نوزاد کافی است؟
در اولین روزهای بعد از تولد، شیر رقیق و آبکی بنام کلستروم یا آغوز از سینه مادر ترشح می شود. بعد از 5-3 روز سینه های شما پرتر شده و شروع به ساخت شیر اصلی می کنند. اگر نوزاد در دفعات بیشتری شیر بنوشد و بهتر سینه را بمکد، شیر بیشتری در سینه ها ساخته می شود. البته اغلب مادران، بیش از مقداری که نوزاد سیر شود، شیر دارند.

3. جهش رشد چیست؟
جهش رشد زمانی است که نوزاد به سرعت رشد می کند و به شیر بیشتری نیاز دارد. مواقعی که جهش رشد در نوزاد صورت می گیرد شامل : 3 هفتگی، 6هفتگی، 3ماهگی و 6 ماهگی است که اغلب چندین روز طول می کشد و سینه شما در این مواقع، برای تغذیه نوزاد به اندازه کافی شیر تولید می کند.

4. چه علائمی نشان می دهد که نوزاد گرسنه است؟
با مشاهده این علائم مشخص می شود که نوزاد گرسنه است:
- وقتی که نوزاد می خواهد برای شیرخوردن از خواب بیدار شود، چشمانش زیر پلک به سرعت حرکت می کنند.
- دهانش را لیس زده و می مکد.
- دستش را به دهانش می برد.
- بدنش را می کشد (منبسط می کند) و زیاد تکان می خورد.
- صداهای آهسته ای از خود در می آورد.
بنابراین بهتر است با مشاهده این علائم و قبل از اینکه نوزاد با صدای بلند گریه کند و ناراحت شود، به نوزاد خود شیر دهید.

5. آیا جاری شدن آب از دهان نوزاد، طبیعی است؟
آمدن آب از دهان نوزاد بعد از شیرخوردن یا موقع آروغ زدن، طبیعی است. این مورد، هیچ مشکلی نیست و نشان می دهد نوزاد به قدر کافی، شیر خورده است. معمولاً بعد از 6-4 ماهگی این مسئله کمتر می شود.

6. تغذیه با شیرمادر بایستی تا چه زمانی ادامه داشته باشد؟
این موضوع مربوط به خود مادر است. سازمان بهداشت جهانی(WHO) توصیه می کند نوزاد تا 6 ماهگی بایستی فقط با شیرمادر تغذیه شود. بعد از 6 ماهگی می توان به همراه شیرمادر، غذای تکمیلی را نیز شروع کرد و مادر تا پایان 2 سالگی می تواند به همراه سایر غذاها، به کودک خود شیر نیز بدهد. اما ممکن است بعضی مادران حتی بیشتر از این مدت، به کودک خود شیر دهند. بنابراین نمی توان زمان دقیقی برای قطع شیرمادر، در نظر گرفت.

7. آیا بایستی به نوزاد مکمل ویتامینی هم داد؟
در حال حاضر توصیه می شود قطره مولتی ویتامین( ویتامینA+D ) به تمام نوزادانی که تنها شیرمادر را می خورند (شش ماه اول) داده شود، چون شیرمادر به اندازه کافی ویتامینD را برای نوزاد تأمین نمی کند..

8. اگر مادر مریض باشد یا دارو مصرف کند، آیا شیر دادن به نوزاد از سینه اشکالی دارد؟www.zibaweb.com
در بیشترموارد، ادامه شیردهی در این مواقع ایرادی ندارد و می توان به نوزاد شیر داد.

9. مادر در دوران شیردهی چه چیزهایی باید بخورد؟ آیا غذاهایی وجود دارد که نبایستی در این دوران مصرف شوند؟
تغذیه صحیح دوران شیردهی در مقاله ای در همین سایت به طور مفصل بیان شده است. در ضمن غذای غیر مجاز در این دوران وجود ندارد. اگرچه ممکن است بعضی غذاها روی نوزاد اثراتی داشته باشند ولی این مسئله به ندرت اتفاق می افتد. هنگام تشنگی حتماً مایعات کافی بنوشید.
نیره ولدخانی- کارشناس تغذیه تبیان http://www.tebyan.net/
00000000000000000000000000

شیر مادر کافی است یا خیر؟

شیر مادر از لحاظ تغذیه ای برای شیر خوار کامل است و تمام مواد مغذی مورد نیاز کودک را به مقدار مناسب برایش فراهم می کند .

تغذیه انحصاری با شیر مادر یعنی چه ؟
شیر خوار در 6 ماهه اول زندگی یه هیچ چیز جز شیر مادر نیازی ندارد .یعنی شیر مادر نیاز شیر خوار به آب ،قند و مواد مغذی برای رشد را تامین میکند .لذا فقط شیر مادر در این 6 ماه برای شیر خوار کافی می باشد که این را تغذیه انحصاری با شیر مادر می گویند .

مزایای شیر مادر :
الف : مزایا برای نوزاد :
- بهترین غذا است
- آسانتر هضم میشود
- تمام نیازهای غذایی مورد نیاز شیر خوار را تامین میکند (تا 6 ماهگی )
- شیر خوار را در برابر ابتلا به عفونتها حفظ میکند
- به آسانی در دسترس کودک می باشد

ب : مزایا برای مادر :
- تقویت رابطه عاطفی بین مادر و نوزاد
- تاخیر در حاملگی مجدد ( در صورت تغذیه انحصاری با شیر مادر )
- تضمین سلامت مادر
- کمک به اقتصاد خانواده
- جمع شدن سریع عضلات رحم پس از زایمان

آغوز جیست و چرا اهمیت دارد ؟
شیر که در ابتدای تولد تولید می شدو ( 48- 24 ساعت اول تولد ) را آغوز یا کلستروم یا ماک می نامند . این شیر زرد رنگ و غلیظ است و شباهتی به شیر معمولی ندارد . آغوز به دلیل داشتن مواد مغذی و مفید از ابتلا شیر خوار به عفونتهای تنفسی و اسهالی و بسیاری از بیماریهای دیگر مانند بیماریهای چشمی جلوگیر ی می کند به همین دلیل به آغوز اولین واکسن نیز می گویند .




به نکات زیر درباره تغذیه با شیر مادر توجه کنید :
۞ باید بلافاصله بعد از تولد تغذیه با شیر مادر آغاز شود و حتما شیرآغوز به کودک داده شود
۞ در ابتدای تولد شیر مادر کم است . ولی مکیدن پستان مادر توسط نوزاد باعث زیاد شدن آن می شود .
۞ تغذیه با شیر مادر در هر ساعت از شب یا روز که شیر خوار احساس گرسنگی یا نیاز کند باید انجام شود و نباید زمان بندی برای شیر دادن به کودک در نظر گرفت .
۞ به شیر خوار که شیر می خورد نباید شیر با بطری داده شود زیرا باعث کم شدن شیر مارد می شود
۞ در زمان شیر د ادن مادر باید از قرص ضد باردایر مخصوص این دوران استفاده کند بهتر است مارد تا پایان دوره شیر دهی حامله نشود
۞ نوزاد در روزهای اول تولد بطور طبیعی کمی وزن از دست می دهد که نباید آن را به کمبود شیر مادر نسبت داد
۞ مدفوع شیر خوارانی که از شیر مادر تغذیه می کنند شل تر و دفعات آن بیشتر از کودکانی است که شیری غیر از شیر مادر می خورند و این نوع دفع مدفوع را نباید با اسهال اشتباه کرد
۞ مکیدن پستان معمولا در روزهای اول بین 5 تا 10 دقیقه است ولی هر چه نوزاد بزرگتر می شود زمان مک زدن پستان بیشتر می شود .

چگونه می توان فهمید شیر مادر کافی است یا نه ؟
اندازه گیری رشد یکی از بهترین نشانه های پی بردن به کفایت شیر مادر است .
از راه وزن کردن منظم کودک و رسم منحنی رشد او به وضعیت رشد کودک پی می برید . اگر منحنی رشد شیر خوار بالا رونده باشد و اضافه وزن کودک کافی باشد نشانگر کافی بودن شیر مادر است .

موراد زیر دلیل برای ناکافی بودن شیر مادر نیست :
گریه زیاد شیر خوار :می تواند بعلت خیس بودن کهنه ،سرد یا گرم بودن ، بیماری کودک ، قولنج و ...باشد .
زود به زود شیر خوردن : شیر مادر آسان هضم می شود و راحت جذب می شود لذا شیر خوا ر زود به زود احساس گرسنگی می کند زمان دادن شیر از هر سینه مادر باید 15 تا 20 دقیقه طول بکشد تا شیر خوار سیر شود .
کم بودن شیر در روزهای اول تولد : مقدار شیر روزهای اول ( آغوز ) کم است اما همین مقدار کم برای نوزاد کافی و ضروری می باشد
کوچک بودن پستانها : کوچک بودن پستانها به میزان تولید شیر ربطی ندارد بلکه مکیدن مکرر پستان مادر موجب تولید بیشتر می شود .

قابل توجه مادران شیر ده
تنها راه افزایش شیر مادر مکیدن مکرر و مداوم پستان مادر توسط شیر خوار است .

مشکلات مربوط به شیر دهی نوزاد:
1- خود داری کودک از گرفتن پستان مادر
مهمترین علت نگرفتن پستان مادر بیماری و یا مشکلات مربوط به دهان و بینی است . مشکل دیگر استفاده از بطری یا شیشه پستانک است .گاهی این امر به دلیل احتقان پستان (جمع شدن شیر در پستان ) وضعیت نادرست شیر دادن و یا وضعیت پستان گرفتن نوزاد می باشد .شرایط جسمی و روحی مادر نیزدر این مسئله موثر است .

2- ابتلا کودک به اسهال :
در صورت ابتلا کودک به اسهال هرگز نباید شیر مادر را قطع کرد بلکه باید علاوه بر استفاده از محلول ORS تعداد دفعات شیر دادن را نیز افزایش داد .

3- احتقان ،زخم نوک ،عفونت و آبسه پستان :
بهترین راه پیشگیری از این موارد تغذیه نوزاد بلافاصله بعد از تولد مکیدن مکرر پستان توسط کودک ،وضعیت مناسب مادر هنگام شیر دادن و کودک هنگام شیر خوردن است .برای رفع احتقان پستان (جمع شدن شیر در پستان ) استفاده از کیسه آب گرم برای دوشیدن شیر مفید است .همچنین خالی کردن پستان ازطریق مکیدن کودک و یا دوشیدن شیر با دست و یا شیر دوش و استراحت ندادن به پستان مهم است .
خودداری از شستشوی مکرر پستان با آب و صابون و یا استفاده از محلولها و یا کرمها ی تحریک کننده برای پیشگیری از زخم نوک پستان ضروری است .
همچنین باقی گذاشتن یک قطره شیر روی نوک پستان نیز در بهبودی زخم نوک پستان موثر است . در صورت وجود عفونت مصرف آنتی بیوتیک با تجویز پزشک لازم است .

4- حاملگی مادر :
در زمان حاملگی قطع شیر دهی لازم نیست فقط ممکن است مقدار شیر مارد کاهش پیدا کند .حاملگی مجدد با فاصله کم مخصوصا برای مادری که کودک شیر خوار دارد خوب نیست .

عوامل موثر بر حفظ و تداوم شیر دهی
o همه مادران می توانند شیر دهی موفقی داشته باشند مهمترین عامل در این موفقیت اعتماد به نفس مادر برای شیر دادن و مکیدن صحیح و مکرر پستان توسط کودک است .اضطراب و نگرانی مادر می تواند در تولید شیر مادر اختلال ایجاد کند لذا مادر شیرده باید از نگرانی بپرهیزد .

o بیهوشی هنگام زایمان ،مصرف دارو و عمل سزارین هیچکدام مانع شیر دهی نیستند .

o نقش کارکنان بهداشتی ،همسر و نزدیکان مادر در مصمم کردن او برای شیر دادن و ادامه آن بسیار مهم است .

o فاصله گذاری مناسب بین فرزندتن و داشتن فرزند کمتر در تامین سلامت مادر و شیر دهی موفق او بسیار موثر است . حتی مادرانی که تغذیه مناسب ندارند می توانند شیردهی موفقی داشته باشند که زن شیرده تغذیه خوب و صحیح داشته باشد .

خطرهای تغذیه مصنوعی (تغذیه با شیر غیر مادر )
اختلال درپیوند عاطفی مادر و کودکwww.zibaweb.com
افزایش عدم تحمل به غذا و ابتلا به حساسیت در کودک
ابتلا به عفونتها تنفسی و بیماریهای اسهالی د رکودک
افزایش خطر ابتلا به برخی از بیماریهای مزمن در کودک
چاقی ناشی از مصرف شیر مصنوعی زمینه ساز بیماریهای قلبی و عروقی ،مفصلی و دیابت در بزرگسالی است
بهره هوشی کمتر کودک
احتمال حاملگی زودرس مادر
افزایش احتمال مرگ و میر کودک
افزایش خطر ابتلا به کم خونی ،سرطان پستان و تخمدان در مادر
http://bavan.sums.ac.ir/
00000000000000000000000000000000000000000000000000000

فواید تغذیه با شیر مادر وبیماریهای مادر هنگام شیردهی به نوزاد

سال هااست كه نقش اساسي تغذيه با شير مادر در رشد وسلامت كودكان وهمچنين سلامت مادران شناخته شده است . وبه تنهائي درشش ماه اول تولد براي شيرخوار كافي است ودر شش ماه دوم تولدانرژي لازم پنجاه درصد از شير مادر وپنجاه درصد از تغذيه تكميلي تامين ميشود . آموزش به مادران هنر است كه به مادران گفته شود همه مادران قادر به شير دادن هستند وبايد اين باور به مادران تفهيم گردداز طرف ديگر حمايت جامعه از زنان وحمايت خانواده از مادران اهميت ويژه دارد .نكته مهم ديگر آموزش كاركنان بيمارستان ها ومراكز درماني است كه بتوانند پاسخ گوي مادران به گونه صحيح باشند چون اگر نا آگاهانه به سوال مادري پاسخ داده شود بد آموزي مصيبت وار خواهد بود در دو تا سه هفته اول تولد مهمترين زمان سوال برانگيز مادران خواهد بود .

مقام مادر شير ده در آيه 14 سوره لقمان ذكر شده : بعد از شكر گذاري خالق شكر گذاري مادر توصيه شده است .
درسوره بقره آيه 133 مدت شير دادن را دو سال تمام ذكر شده است .
اكنون بعد از 1400 سال سازمان بهداشت جهاني مدت دو سال شير مادر را تاكيد نموده است .

فوائد تغذيه با شير مادر
كاهش عفونت ها ي گوارشي بخصوص اسهال واستفراغ ، عفونت هاي تنفسي ،كاهش عفونتهاي ويروسي وباكتريال وقارچي به علت عوامل اختصاصي وغير اختصاصي شير مادر رشد وتكامل مطلوب شير خوار پاسخ به ايمونيزاسيون وحمايت هفت استراتژي سازمان بهداشت جهاني دررشد
وسلامت كودك شامل ايمن سازي ،پيشگيري از اسهال ،پيشگيري از عفونت هاي حاد تنفسي ، تنظيم خانواده ،تغذيه با شير مادر ،تغذيه تكميلي وپي گيري رشد كه همگي در زير چتر تغذيه با شير مادرميباشد . كاهش عفونت هاي مزمن ديابت 1 و2 وسلياك ،بيماري هاي التهابي روده ، كانسر ،بيماري هاي آلرژي ، آستم ، رشد وتكامل مغزي ، افزايش هوش ، سلامت جسمي وروحي مادروكاهش كانسر رحم وپستان وصد ها مزاياي ديگر .

در جريان بيماري هاي زير بهتر است مادر شير ندهد
عفونت HIV در مما لك توسعه يافته به علت اينكه ريسك انتقال عفونت از راه شير مادر است تغذيه باشير مادر كنتر انديكه است در ممالك در حال توسعه مرگ ومير به علت عفونت هاي مختلف زياد است بايد مورد تعمق قرار گيرد . ا لبته بهتر است شير مادر داده نشود.

عفونت ويروسي سيتو مگال CMV
از راه شير منتقل ميگردد اما در نوزادان ترم به علت عبور آنتي بادي از مادر تغذيه با شير مادر مانعي ندارد ليكن در نوزادان نارس كه سيستم ايمني ضعيف است نبايد شير مادر داده شود.
HTLV,1 Human T-Cell Lymphotropic Virus Type,I
رتروويروس كه نئوپلاسم بدخيم و اختلالات نورولوژيك در بالغين ميشود واز راه شير مادر منتقل ميگردد و نبايد شير مادر داده شود
HTLV,II Human T-Cell Lymphotropic Virus Type II
رتروويروس است كه از راه شير منتقل ميگردد و شير مادر نبايد داده شود
ويروس هرپس سيمپلكس تيپ 1HSV,I
در شير مادر وجود دارد نواحي تبخال بايد پوشانده شود وبا رعايت بهداشت كامل شير مادر اشكالي ندارد ابته اگر ضايعات تبخال روي نوك پستان وسينه نباشد
شير خواران مبتلا به گالاكتوزمي : نميتوانند شير مادر بدهند چون نمي توانند گالاكتوز را متابوليزه نمايند شير بدون لاكتوز توصيه ميگردد
دارو ها
آمفتامين ، كوكائين ، هروئين ، ماري ژوآ نا و فن سيكليدين Phencyclidineمعمولا شير مادر نبايد داده شود.
داروهاي سايتو توكسيك مانند سيكلوفسفاميد ،سيكلوسپورين ومتوتركسات و دوكسوروبيسين شيرمادر نبايد داده شود .
در بيماري هاي زير دادن شير مادر اشكالي ندارد:
هپاتيت B ــ گرچه در شير مادر وجود دارد اگر در مادران مبتلا بلافاصله بعد از زايمان واكسن هپاتيت B وايمونوگلبولين هپاتيت بHBIG تزريق گردد بعد از آن ريسك عفونت كاهش مي يابد وتغذيه با شير مادر اشكالي ندارد
هپاتيت C ــ انتقال از شير مادر گزارش نشده است در آنها كه شير مادر يا شير خشك داده شده ريسك عفونت تفاوتي نداشته است . انتقال عفونت از راه ترا نسفوزيون واز زخم نوك پستان مي باشد
سرخجه ـــ در مادران مبتلا به سرخجه يا متعاقب واكسيناسيون سرخجه شير مادر اشكالي ندارد زماني كه مادر مبتلا شده ويروس به بدن شيرخوار رسيده است و شير مادر اشكالي ندارد
واكسن آبله مرغان ـــ انتقال از راه شير مادر گزارش نشده ودادن شير مادر اشكالي ندارد
در كودك مبتلا به فنيل كتنوري شير مادر اشكالي ندارد واقدامات مخصوص بايد انجام گيرد
سيگار و ا لكل ـــ گرچه مصرف سيگار وا لكل براي خود مادر صلاح نيست ولي براي شيرخوار به طور مطلق كنتر انديكاسيون شير مادر ندارد
آموزش هاي قبل از زا يمان
تشويق مادران در حين بار داري به شيردادن بعد از تولد نوزاد و آمادگي پستان ها ووماساژ قبل از زايمان در اواخر حاملگي ـ آموزش مادران بلافاصله بعد از زا يمان وتوصيه براي مدت 15-20 دقيقه هر دفعه شيردادن و پي گيري 1-2 روز بعد از ترخيص مادران جهت ادامه آموزش از نكات مهم به شمار ميرود .
آموزش روش هاي شير دادن و استفاده نكردن آب وصابون و لوسيون به نوك پستان ها ? گذاشتن چند قطره شير مادر در ناحيه نوك پستان 3-4 مرتبه در روز احتقان پستان Engorgement معمولا 2-5 روز بعد از زايمان با تورم پستان ها وتب مختصر ايجاد ميشود . در صورتي كه مكررا شير به شيرخوار داده شود بهترين درمان وپيشگيري است وهر 2-3 ساعت بايد تخليه كامل انجام گيرد گرم نگه داشتن وماساژ در تخليه شير مؤثر است واگر احتقان زياد باشد تخليه با دست يا پمپ انجام گردد . بكار بردن كيسه يخ روي پستان ها 5-10 دقيقه بعد از تغذيه در كاهش ادم مؤثر است ودر ظرف 24 ساعت معمولا احتقان برطرف ميشود.